در این بخش میخواهیم عملیات پایان سال مالی حسابداری را بررسی کنیم. دلیل بستن سال مالی در حسابداری، محاسبه سود و زیان و مقایسه عملکرد سنواتی شرکت می باشد. همینطور گزارش های مربوط به درآمد، سود و زیان و محاسبه مالیات توسط وزارت دارایی، در دوره های یکساله محاسبه می شود.

نحوه بستن سال مالی حسابداری ؛

در این بخش میخواهیم عملیات پایان سال مالی حسابداری را بررسی کنیم.

دلیل بستن سال مالی در حسابداری، محاسبه سود و زیان و مقایسه عملکرد سنواتی شرکت می باشد. همینطور گزارش های مربوط به درآمد، سود و زیان و محاسبه مالیات توسط وزارت دارایی، در دوره های یکساله محاسبه می شود.

قبل از بستن سال مالی ابتدا باید انواع حسابها را شناسایی کنیم. چرا که بر اساس نوع و ماهیت حسابها، برخی حسابها در انتهای سال مالی بسته و مانده اشان صفر میشود و برخی دیگر مانده اشان به سال بعد منتقل میشود

انواع حساب ها در حسابداری دوبل

در حسابداری دوبل یا دو طرفه گروهی از حسابها دائم یا ترازنامه ای و گروهی از حسابها موقت یا سود و زیانی هستند.

حسابهای ترازنامه ای حسابهایی هستند که مانده آنها مربوط به یک دوره مالی نیست و به دوره های مالی بعد منتقل می شود. مانند حسابهای بانکی، بدهکاران تجاری، بستانکاران تجاری و …

حسابهای موقت حسابهایی هستند که مانده آن مربوط به یک دوره مالی است. مانده این حسابها در پایان یک دوره مالی صفر می شود و به دوره مالی بعد منتقل نمی شود. مانند حسابهای هزینه، در آمد ها، فروش و …

مراحل کار بستن سال مالی

نکته: قبل از شروع به کار، یک تراز آزمایشی تهیه میکنیم تا از درستی ثبت های حسابداری مطمئن شویم و اگر حسابی نیاز به اصلاح داشت انجام دهیم.

سپس بستن حسابهای موقت را شروع میکنیم که حاصل آن سود یا زیان است.

1- بستن حسابهای موقت

برای بستن حسابهای موقت به حسابی به نام سود (زیان )جاری یا خلاصه سود (زیان) نیاز داریم. خود این حساب نیز در پایان کار بسته خواهد شد.

معمولا با بستن حساب فروش شروع می کنیم. ماهیت حساب فروش بستانکار است پس برای بستن، باید آنرا بدهکار و در مقابل حساب سود وزیان جاری را بستانکار کنیم.

حساب بعدی حساب خرید است. مانده حساب خرید بدهکار است، پس برای صفر کردن مانده این حساب، آنرا بستانکار و حساب سود و زیان جاری را بدهکار میکنیم.

سپس نوبت به حساب درآمد (در صورت وجود) می رسد. درآمدها ماهیت بستانکار دارند، بر این اساس، این حساب را بدهکار و حساب سود وزیان جاری را بستانکار می کنیم.

حساب بعدی، حساب هزینه است. هزینه ها مانده بدهکار دارند. بنابراین این حساب را بستانکار و حساب سود و زیان جاری را بدهکار میکنیم.

چنانچه شرکا در طول دوره مالی برداشت داشته اند، لازم است حساب برداشت شرکا را بستانکار و حساب سود و زیان جاری را بدهکار کنیم.

در نهایت حساب سود و زیان جاری را میبندیم. بر اساس مصوبه هیات مدیره مشخص میشود که این حساب به چه حسابی بسته شود.

اگر مصوبه مشخص کند که این حساب به حساب سرمایه بسته شود ثبت آن به صورت زیر خواهد بود:

سود (زیان) جاری بدهکار

سرمایه بستانکار

شرح: بابت انتقال مانده به حساب سرمایه,

ممکن است مصوبه هیات مدیره مشخص کند که این حساب به حساب سود (زیان) انباشته بسته شود.

حساب سود و زیان اتباشته حسابی است دائم که جزء گروه حساب حقوق صاحبان سهام می باشد. ماهیت این حساب در صورت سود بستانکار و در صورت زیان بدهکار است. در پایان سال مالی میزان سود یا زیان همان سال در این حساب انباشته میشود.

حساب حقوق صاحبان سهام شامل:

• سرمایه

• اندوخته

• سود و زیان انباشته

ممکن است هیات مدیره مصوب کند که حساب سود(زیان) جاری به صورت مرکب به حساب سود (زیان) انباشته و اندوخته بسته شود.

در این صورت طبق مصوبه بخشی از مانده این حساب (مثلا 5 درصد) به حساب اندوخته احتیاطی و مابقی به حساب سود(زیان) انباشته منتقل میشود.

مثال:

سود(زیان) جاری 58000000 ریال

اندوخته احتیاطی 2900000 ریال

سود (زیان) انباشته 55100000 ریال

شرح: بابت انتقال مانده به حساب اندوخته و سود (زیان)انباشته

2- بستن حسابهای دائم

2-1 بستن حسابهای دایم با استفاده از حساب واسط

برای بستن حسابهای دائم (ترازنامه ای) حسابی به نام حساب تراز اختتامیه، نیاز داریم.

از حسابهای ترازنامه ای با ماهیت بدهکار شروع میکنیم. حسابهای دائم که ماهیت بدهکار دارند حسابهای دارایی هستند مانند صندوق، بانک، اسناد دریافتنی، بدهکاران، موجودی کالا

حسابهایی که ماهیت بدهکار دارند را خلاف ماهیت، به حساب تراز اختتامیه میبندیم، یعنی حساب تراز اختتامیه بدهکار و حساب های دارایی بستانکار.

مثال:

تراز اختتامیه 1000000000 ریال

صندوق 30000000ریال

بانک 50000000 ریال

اسناد دریافتنی 10000000 ریال

بدهکاران 10000000 ریال

شرح: بابت بستن حسابهای دائم در پایان دوره مالی

میدانیم که مانده حسابهای دائم باید به سال مالی جدید منتقل شوند. برای این منظور به حسابی به نام تراز افتتاحیه نیاز داریم.

اینبار برعکس ثبت قبلی را میزنیم. یعنی حسابهای دارایی مانند صندوق، بانک و … بدهکار و حساب تراز افتتاحیه بستانکار.

مثال:

صندوق 30000000ریال

بانک 50000000 ریال

اسناد دریافتنی 10000000 ریال

بدهکاران 10000000 ریال

تراز افتتاحیه 1000000000 ریال

شرح: بابت بستن افتتاح حسابهای دائم در سال جدید

در مرحله بعد حسابهایی که ماهیت بستانکار دارند شامل بدهی ها و حقوق صاحبان سهام را خلاف ماهیت به حساب تراز اختتامیه میبندیم.

مثال:

بستانکاران 200000000 ریال

اسنادپرداختنی 142000000 ریال

پیش دریافت 100000000 ریال

سرمایه 500000000 ریال

اندوخته 2900000 ریال

سود(زیان) انباشته 55100000 ریال

تراز اختتامیه 1000000000 ریال

شرح :بابت بستن حسابهای دایم در پایان سال مالی

و در نهایت برای انتقال آنها به سال بعد، ثبت قبلی را برعکس با حساب تراز افتتاحیه میزنیم.

مثال:

تراز افتتاحیه 1000000000 ریال

بستانکاران 200000000 ریال

اسنادپرداختنی 142000000 ریال

پیش دریافت 100000000 ریال

سرمایه 500000000 ریال

اندوخته 2900000 ریال

سود(زیان) انباشته 55100000 ریال

بابت افتتاح حسابهای دائم در سال جدید

2-2- بستن حسابهای دائم بدون استفاده از حساب واسط

در این حالت نیازی به حسابهای تراز اختتامیه و افتتاحیه نداریم. در پایان سال مالی در یک سند، حسابهای ترازنامه ای را به ترتیب از حسابهای دارای ماهیت بدهکار و سپس حسابهای دارای ماهیت بستانکار، خلاف ماهیت درج میکنیم. مثلا مانده صندوق که دارای ماهیت بدهکار است، اینجا بستانکار میکنیم.

اگر طی دوره همیشه سندهایتان درست ثبت شده و تراز بوده اند این سند هم باید تراز باشد. این سند به عنوان سند اختتامیه در پایان سال مالی ثبت میشود .در سال جدید همین سند را ثبت معکوس به عنوان سند افتتاحیه درج میکنیم. یعنی حسابهایی که در سند اختتامیه بستانکار بوده اند بدهکار و آنها که بدهکار بوده اند بستانکار میشوند.

از آنجا که امروزه بیشتر شرکتها و موسسات از نرم افزارهای حسابداری استفاده میکنند، انجام این مراحل بسیار آسان و سریع توسط نرم افزارها انجام میگیرد